Het wonderlijke van glas
Al vele honderden jaren lang oefent glas een sterke aantrekkingskracht uit op mensen, jong en oud. Eigenlijk ook niet vreemd!
Wie wel eens een glasblazer aan het werk heeft gezien, de warmte van het glas heeft gevoeld zal dit indrukwekkende schouwspel zeer zeker ook beamen. Glas wordt gemaakt uit zand, kalk en soda. Deze grondstoffen worden gemengd en in een glas smeltoven verhit tot een temperatuur van 1300 graden. Door verhitting worden de grondstoffen vloeibaar en ontstaat er vloeibaar glas. Na het vloeibaar worden van het glas word de temperatuur terug gebracht naar een temperatuur van 1100 graden, op deze temperatuur blijft het glas nog steeds vloeibaar maar is nu geschikt om door de glasblazer gebruikt te worden.
De glasblazer
Glasblazen is een ambacht wat al ruim 250 jaar in Leerdam beoefend wordt.
De glasblazer beoefend dus een oud vak, wat ook niet van de een op de andere dag is te leren.
Een glasblazer doet er ongeveer 8 jaar over voordat hij zich meesterglasblazer mag noemen, tot die tijd doet hij ervaring op als assistent van de meesterglasblazer.
Het gereedschap van de glasblazer
Voor het maken van glaskunst heeft de meester glasblazer diverse gereedschappen tot zijn beschikking. Het aller belangrijkst is de blaaspijp. De blaaspijp is een ongeveer 1,5 meter lange holle pijp waar de glasblazer zijn vloeibare glas mee uit de over haalt. Afhankelijk van de grote van het glaskunst object haalt de glasblazer meerdere keren glas met deze pijp uit de oven. Elke keer als de glasblazer de pijp in de hete glasmassa dompelt, komt er een laagje glas bij en kan het gewicht aan de pijp oplopen tot wel 10-15kg.
Door dat de pijp hol is kan de glasblazer lucht in het glas blazen. Hierdoor kan de glasblazer het object groter blazen en kan hij het naar zijn wens vormen. Door het blazen koelt het glas af en is het zeer lastig voor de glasblazer om het te vormen.
Door het kunstobject regelmatig weer op te warmen in een daarvoor speciale opwarmoven wordt het glas weer week en kan de glasblazer weer verder met het vormen van het kunstobject.
Tijdens het vormen van het object mag het object niet stilgehouden worden. De glasblazer zal de pijp met daar aan het hete glas constant moeten ronddraaien om te voorkomen dat het glas 1 richting uitzakt.
De glasblazers stoel
Om het de glasblazer makkelijk te maken is er een speciale glasblazersstoel.
De glasblazersstoel is een zitting met daar aan 2 steunen waar de glasblazer zijn pijp op kan neer leggen. Vanuit de glasblazersstoel is het voor de glasblazer makkelijker om de pijp met het hete glas rond te draaien en in de gewenste vorm te brengen.
De mal (klots)
Het vormen gebeurt door middel van nat papier en een vorm gemaakt van perenbomen hout “in vaktermen wordt dit stuk gereedschap een klots genoemd”!
De klots heeft een holle kant waarmee de glasblazer het glasobject een mooie ronde vorm kan geven.
Belangrijk tijdens het vormen van het glas is dat de klots en het papier altijd nat zijn, het vocht geeft namelijk een stoomlaagje waardoor er een gladde afwerking ontstaat!
Zolang het glas aan de pijp heet genoeg is kan de glasblazer het glasobject de gewenste vorm geven en kan het zelfs knippen of er luchtbellen in prikken.
Glas zagen
Wanneer de glasblazer het object de juiste vorm heeft gegeven en vindt dat het object klaar is, moet het object van de pijp worden getikt. Dit gebeurt met behulp van een klein beetje water en een ijzerzaag. Door het water ontstaan er kleine scheurtjes waardoor er een zwakke plek ontstaat op de plaats waar het object aan de pijp vast zit. Door na het inzagen een tikje op de pijp te geven komt het object van de pijp en kan de koeloven in.
De koeloven van 500 graden
De koeloven is een oven waarin het gemaakte glaskunstobject warm wordt gehouden.
Wanneer de glasblazer namelijk klaar is met zijn glas-kunst object is de temperatuur namelijk nog ongeveer 500 graden. Door het object in deze oven te laten afkoelen van 500 naar 20 graden zal alle spanningen die is ontstaan door het vormen en continu weer opwarmen verdwijnen uit het glas. Wanneer de glasblazer dit niet zou doen zal het kunstwerk door die spanningen spontaan kunnen barsten en zal zijn werk dus voor niets zijn geweest!
De slijper (koude afdeling)
Het afkoelen van het kunstwerk duurt ongeveer 24 uur, waarna het object klaar is om door de slijper afgewerkt te worden.Dit afwerken gebeurt op de "koude afdeling". Door dat het glas namelijk van de pijp is afgetikt is er een ruwe (scherpe) kant ontstaan aan het glas-kunst object. De glasslijper zorgt er voor dat dat gedeelte van het glas-kunst object weer glas en strak gepolijst wordt. Ook kijkt hij of het object aan de kwaliteitseis voldoet.
Wanneer het glaskunst object de goedkeuring heeft gekregen van de glasblazer-ontwerper en de slijper, zal het object worden gesigneerd.
Het glaskunst object zal dan op de onderzijde worden gesigneerd met behulp van een diamantstift. Hiermee schrijft de slijper de naam van de glasblazer of ontwerper onder het object zodat het altijd herkenbaar is.
Zelf glasblazen
Zelf voelen en ervaren hoe het is om met vloeibaar glas om te gaan en daar, na gedegen ondersteuning, ook nog iets van te kunnen maken...uw eigen unieke glasobject! Het is mogelijk in de Glasblazerij Leerdam. De prijs van deze onvergetelijke ervaring is €195,- per persoon op basis van 4 personen. De prijs van deze dag is inclusief al het materiaal, drankjes en lunch. De door u gemaakte objecten worden uw eigendom en kunnen na het koeltraject worden afgehaald.
Geschreven door: Patrick de Keijzer